رویکرد رسانه‌ سعودی در پوشش فایل صوتی ظریف

به گزارش راهبرد معاصر؛ روز یکشنبه 5 اردیبهشت 1400، فرزاد فرحزاد در برنامه «تیتر اول» شبکه ایران اینترنشنال خبر از پخش فایل صوتی مصاحبه محمد جواد ظریف با سعید لیلاز اقتصاددان اصلاح طلب در برنامه «آن سوی دولت» در قالب پروژه تاریخ شفاهی داد که برای نخستین بار از این شبکه منتشر می شود. شاید انتشار اینگونه اسناد محرمانه در رسانه‌های دنیا مانند ماجرای «واتر گیت» امری معمول باشد؛ اما نوع خاص پوشش خبری این فایل صوتی منتشر شده از سوی شبکه ایران اینترنشنال سبب جلب توجه بسیاری از مخاطبان و تحلیل گران شده است. گزینش و تقطیع برخی قسمت‌های مصاحبه وزیر امور خارجه که ایشان درباره مسائلی همچون نقش منفی روسیه در مذاکرات برجام، روابط دستگاه سیاست خارجی با سپاه قدس، سقوط هواپیما اوکراینی و ... سبب ایجاد موجی از انتقادات و تنش ها در روابط میان گروه های سیاسی داخل کشور شد.

 اما سوال اساسی که در افکار عمومی ایجاد شده آن است که چرا این فایل صوتی در این بازه زمانی ربوده و منتشر شد؟ چرا از این فایل صوتی طولانی تنها بخش هایی آن هم به شکل گزینشی منتشر شد؟ آیا میان ربایندگان و تفسیرکنندگان این فایل صوتی ارتباطی وجود دارد؟ چه افراد یا گروه هایی از انتشار این مصاحبه محرمانه منتفع می شوند؟

«جنگ روایت‌ها» برای شکل دادن به افکار و ادراک مردم

در آغاز قرن بیست و یکم ما شاهد ظهور نوع جدیدی از نبرد در سطح دکترین نظامی، به نام جنگ «هیبریدی» یا «ترکیبی» بودیم. این اصطلاح نخستین بار در سال 2002 و در مقاله ای به قلم «ویلیام جی نهت» به کار برده شد. جنگ ترکیبی یکی از انواع جنگ است که در آن یکی از طرف های درگیر ساختار نیروهای خود را بهینه کرده است تا بتواند از تمام منابع موجود (متداول یا غیر متداول) در یک زمینه و بستر فرهنگی منحصر به فرد استفاده کند تا اثرات خاص و هم افزایی در برابر یک رقیب متداول ایجاد کند. در این فرم از نبرد بازیگران دولتی و غیر دولتی از تکنولوژی های پیشرفته ای همچون فضای سایبری، شبکه های ماهواره ای، شبکه های اجتماعی و ... استفاده می کنند. کارشناسان معتقدند که رسانه های جدید می توانند از شش طریق از عملیات نظامی (سخت) پشتیبانی کنند که عبارت اند از گرد آوری اطلاعات، هدفگذاری، اطلاع رسانی و جنگ روانی، عملیات سایبری، دفاع و سازماندهی-کنترل می باشد.

دامنه تاثیر این رسانه ها باعث خلق مفهوم جدیدی به نام «جنگ روایت ها» شده است. نبرد روایت‌ها به بستر سیاست بین المللی تبدیل شده است و رسانه های گروهی ابزاری قدرتمند در این جنگ هستند. جنگ روایت‌ها برای شکل دادن به افکار و ادراک مردم پدیده ای نسبتا جدید در روابط بین الملل است. رسانه های گروهی و اجتماعی ابزاری قدرتمند در جهت ارائه اطلاعات غلط، جهت دار، شوکه کننده و ترس آور هستند که با هدف تضعیف روحیه و تغییر وضعیت جنگ مورد استفاده قرار می گیرند. در این نبرد می توان اطلاعات را دستکاری، بزرگ نمایی یا تحقیر کرد.

به عنوان مثال شبکه ایران اینترنشنال به جای آنکه بر تاکید وزیر امور خارجه بر نقش مثبت شهید سلیمانی در تحولات منطقه همچون بحران یمن، عراق و افغانستان اشاره کند، بر تفاوت آراء ایشان بر سر استفاده از شرکت هواپیمایی برای انتقال افراد و تجهیزات نظامی به جبهه سوریه اشاره می کند! نمونه دیگری که میتوان به آن اشاره کرد سکوت این شبکه وابسته به عربستان سعودی، در قبال بد عهدی ریاض و شخص بن سلمان جهت اجرای آتش بس توافق شده میان بازیگران درگیر در بحران یمن است. «هر بار که شهید سلیمانی را می دیدم «فالله خیر حافظا» برایش می خواندم. آمریکا با زدن شهید سلیمانی ضربه ای به ما زد که با زدن یک شهر ممکن بود نتواند به ما بزند» این عبارت بخش دیگر از مصاحبه محمد جواد ظریف بود که به آن در شانتاژ خبری ایران اینترنشال هیچ اشاره ای نشد. سوالی که در ذهن ها خطور می کند آن است که خط اصلی این شبکه از کجا دیکته می شود؟

رویکرد ضدایرانی شبکه سعودی «ایران اینترنشنال»

روز پنج شنبه 25 اردیبهشت ماه 1396 بود که شبکه 24 ساعته و فارسی زبان ایران اینترنشنال وابسته به کمپانی «وولنت مدیا» با مالکیت فردی به نام «عادل عبدالکریم» شروع به کار کرد؛ اما مدارک به دست آمده از سازمان ثبت شرکت در انگلستان نشان می دهد فردی به نام «فهد ابراهیم الدغثیر» از ماه می 2016 مالک و مدیر این شرکت بوده است و تنها یک سال پیش از تاسیس این شبکه، این شرکت را به فردی نزدیک به خود واگذار می کند. با بررسی مقالات و صفحه های ابراهیم الدغثیر در شبکه های اجتماعی همچون توییتر مشی ضد ایرانی و وابستگی وی به خاندان آل سعود مشخص می شود.

 او همچنین از جمله طرفدارن جدی تجزیه خوزستان و گروه تروریستی الاحوازیه است. این علاقه فردی وی را ما می توانیم در پوشش خبری حمله تروریستی گروه الاحوازیه به رژه نیروهای مسلح در خوزستان مشاهده کنیم. ساعاتی پس از این حمله تروریستی این شبکه وابسته به دلارهای سعودی به «یعقوب حر التستری» سخنگوی گروه نام برده تریبون داد تا به توجیه کشتار مردم و نیروهای مسلح بپردازد.

القای نفوذ روسیه در دستگاه های نظامی و امنیتی کشور

شبکه ایران اینترنشنال با چنین کارنامه ای نامطلوبی در برخورد با امنیت و منافع ملی، از روز یکشنبه 25 آوریل 2021، با انتشار فایل صوتی به سرقت رفته از مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، عملیات روانی جدیدی را علیه افکار عمومی ایرانیان و طیف های سیاسی داخل کشور آغاز کرده است. این شبکه  در روایت جهت دار خود دو هدف عمده را دنبال می کند که عبارت اند از؛ نخست روایت نادرست این شبکه از نفوذ روسیه در دستگاه های نظامی و امنیتی کشور.

 به عنوان مثال محسن سازگارا عضو شورای مدیریت گذار در مصاحبه با ایران اینترنشنال مدعی می شود که روسیه در سپاه و وزارت اطلاعات ایران نفوذ کرده و مسکو همواره به دنبال آن است تا روابط میان تهران و غرب غیر عادی باقی بماند تا ایران همچون «کارت بازی» در اختیار روسیه در برابر غرب باشد. مراد ویسی دیگر کارشناس مدعو شبکه ایران اینترنشنال با استناد به مصاحبه جواد ظریف درباره حمله روسیه به سوریه با استفاده از آسمان ایران را سندی دیگری دال بر نفوذ گسترده سپاه پاسداران در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد!

بی شک در روابط میان تهران و مسکو نیز با وجود منافع مشترک راهبردی، رقابت معمولی در جریان است تا هر کدام از دو کشور بتوانند منافع خود را به شکل حداکثری در روابط دوجانبه و چند جانبه تامین کنند. اما نظر شخصی وزیر امور خارجه درباره نوع ورود به جنگ سوریه توسط روس ها و ارتباط آن با برجام این فرصت را در اختیار شبکه ایران اینترنشنال قرار داده تا به دنبال حاکم کردن این روایت جعلی باشد که روسیه بر روی نیروهای مسلح ایران تسلط دارد یا حداقل آنکه با همکاری ایشان به دنبال به نتیجه نرسیدن برجام بوده است.

این در حالی است که همواره روابط میان دو کشور مبتنی بر احترام به استقلال و تمامیت ارضی بوده و همکاری های متعددی در حوزه های استراتِژیک مانند صعت هسته ای، بحران سوریه و ... صورت گرفته که نشان دهنده منافع مشترک میان تهران و کرمیلین است. روابطی که هیچگاه مورد علاقه برخی کشورهای منطقه و غربی ها نبوده است.

القای سطله کامل نیروهای نظامی بر حوزه سیاست خارجی

دومین روایت نادرستی که این شبکه ماهواره ای به دنبال القاء  آن بر افکار عمومی است؛ تسلط کامل «میدان» بر حوزه «دیپلماسی» و ناتوانی دولت در اجرای سیاست های خود است. روایتی که رضا حاجی حسینی کارشناس شبکه ایران اینترنشنال با استفاده از صحبت های وزیر امور خارجه مطرح کرد. تدوین سیاست های کلی نظام در حوزه سیاست خارجی توسط نهادهای حاکمیتی همچون رهبری، شورای عالی امنیت ملی و ... انجام می شود. وزارت خارجه به عنوان متولی اجرا سیاست های ابلاغی نظام در حوزه دیپلماسی شناخته می شود. اما وزارت خارجه وشخص وزیر تنها بازو های اجرایی سیستم در خارج از مرزهای کشور نیستند. ما برای تامین حداکثری منافع خود در منطقه و محیط بین المللی نیاز به  هماهنگی و همکاری میان نیروهای نظامی-امنیتی (قدرت سخت) و دستگاه دیپلماسی (قدرت نرم) یا به عبارت دقیق تر «قدرت هوشمند» داریم.

 سه ضلع منابع اقتصادی، زیر ساخت های تکنولوژیک و قوا نظامی ورزیده می توانند به عنوان پشتوانه سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی کشور در مذاکرات باشند. این هماهنگی میان دستگاه مختلف نظامی، اقتصادی، دیپلماسی و ... را ما می توانیم در سیاست خارجی بسیاری از کشورهای منطقع همچون ترکیه، امارات عربی متحده، عربستان سعودی و ... مشاهده کنیم. صحبت های دکتر ظریف را ما باید در این فضا و در بستر مصاحبه ای محرمانه و درون سازی بررسی و تحلیل کنیم. در میان دولت های جهان وجود اختلافات تاکتیکی در جهت اجرای هر چه بهتر سیاست های ابلاغی سیستم امری شایع و معمول است. در پاسخ به ادعا مطرح شده پیرامون حاکمیت مطلق و یگانه «میدان» باید این سوال پرسیده شود که اگر نیروهای نظامی و امنیتی سطله کامل بر حوزه سیاست خارجی دارند پس چگونه دولت چند سال با کشورهای 3+3 مذاکره و در سال 2015 توافق برجام وارد فاز اجرایی شد؟ به نظر می رسد القاء دو قطبی «میدان» و «دیپلماسی» صرفا با اهداف سیاسی آن هم در آستانه انتخابات خرداد ماه در حال برجسته شدن است و هیچ منطق عقلانی پشت آن نیست.

نتیجه‌گیری

با استناد به خط مشی شبکه های ماهواره ای همچون ایران اینترنشنال، صدای آمریکا و ... می توان هدف از این نوع انتشار و پوشش خبری مصاحبه محمدجواد ظریف با سعید لیلاز را در جهت «ترور شخصیت» چهره ها و مسئولان نظام و ایجاد اختلاف میان ارکان سیستم و جریان های سیاسی عنوان کرد. ما با عنوان اعضاء خانواده بزرگی به نام ایران باید با نگاهی بلند به سوی منافع ملی، اجازه انحصار تفسیر و بازنمایی وقایع این چنینی را به رسانه های وابسته به کشورهای بیگانه را ندهیم. تاکید بر دو گانه کاذب «میدان» و «دیپلماسی» همان چیزی است که «اتاق جنگ روانی» دشمن به دنبال ایجاد آن است تا از این طریق به قیمت تقویت ظاهری یکی از بال های نظام، بال دیگر تضیف شود. این در حالی است که ما برای تثبیت و ارتقاء جایگاه خود در نظم منطقه ای و جهانی نیاز به تمام عناصر قدرت خود داریم.